De provincie Noord Holland is voor het overgrote deel aan de zee onttrokken land. De eerste dijken dateren van rond het jaar 1000 en de West-Friese Omringdijk uit 1250. Met een lengte van 126 km. was dit voor die tijd een enorme prestatie.

 

Koning Willem I , die in 1813 de troon besteeg, liet tussen 1819 en 1824 een 75 km. lang kanaal graven dat van de noordzijde van het IJ in Amsterdam naar Het Nieuwe Diep in de kop van Noord Holland liep. In Amsterdam voer men hiertoe de Willem I sluis in, terwijl in Het Nieuwe Diep de Koopvaarderschutsluis de schepen weer naar zee schutte. Of andersom natuurlijk. Het Noordhollands Kanaal werd in december 1824 geopend.

De reden dat dit kanaal gegraven werd, was dat de zeilschepen al groter werden en de ondiepte bij Pampus al meer problemen gaf om de zwaar beladen koopvaardijschepen er middels z.g. scheepskamelen overheen te tillen en naar Amsterdam te varen. Koning Willem I zou zelfs een bijnaam aan zijn tomeloze inzet tot het graven van kanalen overhouden; de kanalenkoning ! Om een kanaal vanaf Amsterdam in westelijke richting te graven en een doorbraak in de duinen te maken inclusief een groot sluizen complex aan te leggen, was toen technisch onuitvoerbaar. Een halve eeuw later, ( 1876 ), bleek dit wel mogelijk te zijn.

De fameuze Inspecteur / Generaal van Waterstaat, Ing. Jan Blanken, ( 1755 – 1838 ), voerde hiermee zijn laatste grote werk uit. Hij ontwierp ook de unieke vlotbruggen. Men was in die tijd n.l. nog niet in staat om bruggen met zo’n grote overspanning te bouwen. Er werkten 9000 tot 10.000 mensen aan de aanleg van dit kanaal. Wel werd handig gebruik gemaakt van de reeds aanwezige boezemwateren en meren die men met elkaar wist te verbinden en te verbreden tot zo’n 40 meter en in het midden 4,5 meter diep. Zelfs een deel van de loop van het riviertje Rekere werd in het kanaal opgenomen !. Dat is dan ook de hoofdreden dat het kanaal, met enige fantasie, S-vormig genoemd kan worden.

Den Helder was in 1781 aangewezen als oorlogshaven, zoals dat toen heette. Als gevolg hiervan was het een marineschip, Z.M. fregat “Bellona”, het eerste schip dat het kanaal opende. Getrokken door 20 paarden voer het schip door het kanaal. In praktijk bleek dat schepen er zo’n 2 tot 3 dagen over deden om van Amsterdam naar Den Helder, of andersom, te varen.

De Koopvaarderschutsluis werd aangelegd tussen fort Westoever en fort Oostoever. De nodige onderdelen van deze fortificaties zijn heden ten dage nog duidelijk te zien. In mei 1985 werd zo’n 200 meter zuidwaarts de nieuw aangelegde Koopvaarderschutsluis in gebruik genomen. Hiermee verviel de functie van de oude sluis.

Uitvoering gevend aan de Deltawerken is vanaf de zijde Het Nieuwe Diep niets meer van de sluis te zien. Een dijk op Deltahoogte laat niets meer dan een herinnering aan de oude sluis over.

Teerenstra nam, na een grondige verbouwing, de “overdekte” sluis in mei 1989 in gebruik als straal en conserveringsloods. Voorwaar gesitueerd op historische grond !.